Hotzikara ematen du Ezkaban espetxea izandako eraikina ikusteak. Azken karlistadaren ondoren Iruñea babesteko gogorleku bihurtu zuten Ezkaba mendia. Hamarkada gutxi geroago, hegazkinen etorrerarekin zentzua galdu zuen gotorlekuak. JARRAITU IRAKURTZEN
Europan gertatu zen zibilen aurkako lehen bonbardaketetako baten lekuko zuzenak izan ziren Otxandion 1936an. Frankisten altxatzeatik egun gutxira, uztailaren 22an, Otxandio gerra hegazkinek bonbardatu zuten. 61 lagun hil ziren.
Errepresio bortitza jaso zuen Sartagudak errepublikaren aurka altxatu zirenen eskutik. Hildakoen oroimenez eraiki zuten 2008an Memoriaren Parkea; 3.444 biktimen izenak daude bertan.
Hernanik jaso zuen gerra zibileko kapitulurik ilunetako bat. Ondarretako espetxetik atera eta dozenaka lagun fusilatu zituzten. Gaur egun oraindik, asko dira euren familiartekoen arrastorik ez dutenak.
Legutio ipar-ekialdean dago Albertia mendia. Pagadi eta amezti ugari hartzen dituen ingurune natural ederra da. Aisiladirako gustuko lekua askorentzat; kirolerako ere leku aparta. Edonola ere, mendian oraindik aurki daitezkeen lubakiekin egiten du topo bisitariak. 36ko gerrako gertaeretara garamatzatze zuzen zuzenean.
Entzutetsua izan zen eta gerora herritarren oroimenean gordeta geratu da Matxitxakoko lurmuturraren parean 1937ko martxoaren 5ean gertatu zen itsas-borroka. Gerra bete betean, errepublikarren alde ari ziren Eusko Itsas Gudarostearen eta armada nazional frankistaren arteko borroka izan zen.
1937n herritarren aurkako eraso gogorra jasan zuen Durangok. Egun gutxi geroago, Gernika bonbardatu zuten alemaniarren laguntzarekin.
Hilabete lehenago Durango bonbardatu ondoren heldu zen Gernikako bonbardaketa entzutetsua. 1937ko apirilaren 26ko gertakari hartan, guda hegazkinen erasoan, 126 lagun hil ziren.
Elgeta eta Elorrio arteko mendia da Intxorta. Historia handia jasotzen duen ingurua da, 36ko gerran gudarien gotorleku izan baitzen. Frankisten ejerzitoari 7 hilabetez egin zioten aurre inguru honetan.
Bigarren Errepublikaren aurka altxatutako faxisten erasoaldia gelditzeko asmoarekin eraiki zen Bilbo inguruan burdin hesia edo gerriko ezaguna. Gaur egun erabat utzita dauden lubaki haietan gure historiako pasarte odoltsuetako bat bizi izan zen.
